Verhandeling 7
Abram De Swaan haalt enkele keren de term "overlast" aan in zijn boek "zorg en de staat". Maar geen enkele keer spreekt men over de een eenzelfde handeling. Overlast door de andere of meerdere niet te erkennen in de publieke ruimten. Overlast doordat men niet aangesloten is op het rioleringsnet. Geluidsoverlast door fabrieksactiviteit. Maar wat is nu overlast en in welke mate moeten we er rekening mee houden?
Wat is overlast?
Eigenlijk bestaat er geen afgelijnde definitie van overlast. Overlast is ook veranderlijk naar tijd en ruimte. Wat vroeger gewoon gebeuren was, is nu plots een inbreuk op de levenskwaliteit van sommige mensen. Wat met de kraaiende haan en de blaffende hond? Of nog erger, wat met de spelende kinderen. Kan in deze kinderlijke naïviteit ook overlast bestaan? Overlast is alleszins heel hard verbonden met verdraagzaamheid naar de medeburger.
De nieuwe gemeentewet beschrijft het in een heel ruime zin als: "individuele materiële gedragingen die het harmonieuze verloop van de menselijke activiteitkunnen verstoren en de levenskwaliteit van de inwoners van een gemeente kunnen beperken op een manier die de normale druk van het sociale leven overschrijdt".
Deze brede interpretatie van overlast lag onder andere aan de basis van het lang uitstellen van de "cannabiswet". Dergelijke breed interpreteerbare teksten leiden tot een te grote rechtszekerheid.
Overlast, bittere ernst.
Buiten de grootsteden is de lokale politie gemiddeld voor 80% belast met de aanpak van overlast. Reden genoeg om er op een ernstige en efficiënte manier mee om te gaan. De incidentgerichte aanpak van de politie blijkt feitelijk weinig oplossingen te bieden, waardoor de integrale veiligheid aan aandacht won. Overlast noodzaakt heel wat actieve partners rond te tafel, wil men indringende oplossingen bieden.
Overlast en de "kleine criminaliteit" die eraan gekoppeld wordt, zorgt blijkbaar voor heel wat onveiligheidsgevoelens bij de burger. De straffeloosheid van deze inbreuken deden de gemeentelijke administratieve sancties ontstaan. Gemeenten konden hun rol opnemen vanuit de gemeenteraad om dergelijke handelingen strafbaar te stellen. Een operatie die maar heel traag op gang komt, want in kleine gemeenten staan politici en burger nog dicht bij elkaar en straffen is niet echt stem bevorderend.
Wie veroorzaakt overlast?
Een heel actuele vorm van overlast zijn jongeren van Afrikaanse origine die aan een station rondhangen. Hun aanwezigheid alleen zorgt voor een onveiligheidsgevoel. Mannen van vreemde origine boezemen in de meeste gevallen onveiligheid in. Maar wees gerust, het zijn geen criminelen zoals we soms op het eerste zicht denken. Alleen denken we niet veel aan deze mensen. Neem nu de jongeren aan het station. Eenvoudige maatregelen zoals voetbal of basketbal met hun idolen zal ze heel gemakkelijk lokken naar sportaccommodaties. Wie veroorzaakt dan overlast, de jongere of degene die het nalaat ook met hen rekening te houden in zijn beleid? Alleen zal zoals bij elke groep mensen, verveling aanzetten tot vandalisme en hinder. In een later stadium wordt dit diefstal, geweldpleging en drugsgebruik.
Politici, politie, gemeentelijke diensten, provinciale diensten, verenigingen en ouders moeten hun verantwoordelijkheid nemen in de maatschappelijke knelpunten. Wijs de ander niet met de vinger, voor je zeker bent dat je ten volle je eigen verantwoordelijkheid hebt ingevuld.
"Individuele vrijheid moet in zoverre zijn grenzen kennen: het individu mag niet tot overlast voor anderen zijn." 1859 (John Stuart Mill, Engels econoom)
